Od redakcji
(Dariusz Poliński)

"'... Niniejsze opracowanie powstało dzięki pracy interdyscyplinarnego zespołu badawczego, zorganizowanego przy Instytucie Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w ramach projektu badawczego pt. „Villisaz – krzyżackie komturstwo i domniemana siedziba rycerska. Opracowanie i publikacja wyników badań w Wieldządzu”. Grant na ten cel, ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”, nr zadania 05576/22, lata 2022-2023), został pozyskany przez Europejską Fundację „Pamięć i Dziedzictwo”, współpracującą z Instytutem Archeologii UMK.
Po opracowaniu wyników badań archeologicznych późnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Wieldządzu przyszedł czas na ich konfrontację z wynikami kompleksowych badań nieinwazyjnych oraz badań gabinetowych i laboratoryjnych, a także kwerend źródłowych. Synteza uzyskanych wyników prac interdyscyplinarnego zespołu badawczego stała się podstawą niniejszej publikacji książkowej.
Uzupełnieniem monografii jest broszura popularnonaukowa (obydwie publikacje są dostępne w trybie Open Access), a także materiały multimedialne publikowane poprzez stronę internetową projektu (również w mediach społecznościowych).
Szczegółowe rozpoznanie, analiza i dokumentacja obu stanowisk wchodzących w skład późnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Wieldządzu, w tym z wpisanym do rejestru zabytków jako grodzisko stanowiskiem 1, z wykorzystaniem nowoczesnych metod badawczych (m.in. kompleksowej analizy geofizycznej i specjalistycznym metodom analizy źródeł nieruchomych) dało podstawę do
weryfikacji wcześniejszych ustaleń naukowych. Finalny efekt zrealizowanego projektu badawczego ma więc z jednej strony pozwolić na całościowe ujęcie problematyki związanej z późnośredniowieczną fazą zespołu osadniczego w Wieldządzu, w tym osadnictwa Zakonu na tym terenie, natomiast z drugiej, w związku z przeprowadzonymi pracami nieinwazyjnymi, pozwolić również na ich konieczną weryfikację, co daje nowe perspektywy badawcze.
Bardzo istotne będzie też wprowadzenie do obiegu naukowego i środowisk konserwatorskich pełnych wyników badań ośrodka krzyżackiego komturstwa, funkcjonującego w 2 połowie XIII i na początku XIV wieku, którego siedzibę wcześniej postrzegano przede wszystkim jako założenie drewniano-ziemne (gród), ewentualnie także jako tzw. zamek typu przejściowego. Jednak w świetle prezentowanych wyników prac badawczych był to przede wszystkim trójczłonowy zamek murowany. Opublikowanie wyników badań nad późnośredniowiecznym zespołem osadniczym w Wieldządzu powinno też pomóc w ochronie archeologicznego dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnieniu wiedzy o przeszłości wśród lokalnej społeczności.

Na koniec poczuwam się do miłego obowiązku złożenia podziękowań wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania niniejszej monografi i, w tym Prezesowi Europejskiej Fundacji „Pamięć i Dziedzictwo” Panu mgr. Pawłowi Czachorowi oraz Autorom poszczególnych rozdziałów. Wyrazy podziękowania składam Recenzentom: prof. Andrzejowi Koli i prof. Krzysztofowi Misiewiczowi, których cenne spostrzeżenia i uwagi podniosły wartość prezentowanego materiału. Za wkład w przygotowanie dużej części materiału ilustracyjnego dziękuję Kolegom: mgr. Wojciechowi Miłkowi i dr. Łukaszowi Czyżewskiemu. Osobne podziękowania należą się ponadto mgr Małgorzacie Kurzyńskiej z Muzeum w Grudziądzu, która przede wszystkim pomogła dotrzeć do wszystkich materiałów źródłowych i dokumentacyjnych dotyczących badań archeologicznych średniowiecznego zespołu osadniczego w Wieldządzu, które znajdowały się w Jej macierzystej jednostce. Z kolei pomocą w uzyskaniu dostępu do źródeł ruchomych z badań kompleksu wieldządzkiego znajdujących się w Instytucie Archeologii UMK służył mgr Piotr Błędowski, któremu także dziękuję.
Podziękowania za życzliwość i udostępnienie miejsca do przeprowadzenia nieinwazyjnych badań archeologicznych na stanowisku 21 w Wieldządzu chciałbym złożyć właścicielom działek: Państwu Wiolecie i Markowi Wiśniewskim oraz Pani Krystynie Przybysz, a także Panu Mirosławowi Świderskiemu. Panu Markowi Wiśniewskiemu dziękuję ponadto za przekazanie cennego zabytku – żelaznego topora
znalezionego na terenie stanowiska 21. 

Chciałbym też w tym miejscu uhonorować osoby, których już nie ma wśród nas, a ich wkład w badania archeologiczne średniowiecznego kompleksu osadniczego w Wieldządzu jest niezaprzeczalny. W pierwszej kolejności należy tutaj wymienić wieloletniego Dyrektora Muzeum w Grudziądzu, kierującego jednocześnie większością przeprowadzonych prac terenowych, Pana mgr. Ryszarda Boguwolskiego, ale także Panią mgr Wiesławę Matuszewską-Kola. ..."

Villisaz - krzyżackie komturstwo
i domniemana siedziba rycerska.
Słowem wstępu

Masz pytania?

NAPISZ  DO  NAS